Yabanc basnda yer alan habere gre, Japonya’nn ilk F-35B’si olan BX-1 olarak adlandrlan uak, ilk test uuunu Kuzey Teksas zerinde gerekletirdi. Bu olay, toplam 42 F-35B tedarik etmeyi planlayan Japonya tarafndan satn alnan Ksa Kalk ve Dikey ni (STOVL) varyant iin operasyonel test srecinin balangcn iaret ediyor. Japonya, ABD, Birleik Krallk ve talya’dan sonra bu varyant kullanan drdnc lke oldu. F-35B tedariki, modifiye edilmi Izumo snf helikopter muhripleri gibi deniz platformlarndan hava operasyonlar yrtme yeteneini gelitirmek ve uzak adalarn savunmasnda tepkiyi artrmak iin daha geni bir Japon stratejisinin paras olarak yorumland.
Japonya’nn F-35 programna katlm, balangta onu gelitirme aamas faaliyetlerinden dlayan uzun sredir devam eden silah ihracat kstlamalar tarafndan ekillendirildi. Bu kstlamalar, Japonya’nn savunma sanayisinin rekabet gcnn azalmasna katkda bulundu. Lockheed Martin, balangta Japon sanayisi iin nihai montaj ve bakm yetenekleri nerdi ve daha sonra ABD hkmetinin Japon firmalaryla gizli teknolojileri paylama yetkisi vermesinin ardndan Ekim 2011’de teklifini bileen retimi ve motor montajn da ierecek ekilde geniletti. 20 Aralk 2011’de Japon hkmeti, F-4 Phantom II’nin yerini almak zere teslimatlarn 2016’da balamasyla yaklak 8 milyar dolara 42 F-35A tedarik etme niyetini duyurdu. Mays 2012’de ABD Savunma Gvenlik birlii Ajans (DSCA), Kongre’ye 42 ua kapsayan 10 milyar dolarlk bir Yabanc Askeri Sat (FMS) anlamas iin bir rapor sundu.
2012 ylna gelindiinde Japon yetkililer, 2013 mali ylndan sonra sipari edilen F-35’lerin Japonya’da retilen bileenleri iereceini belirttiler. 2013 ylnda Japon firmalarnn radar ve motor paralar da dahil olmak zere 24 bileen retecei doruland. Mitsubishi Electric’e yedi radar bileeni, IHI Corporation’a fan ve trbinle ilgili 17 motor bileeni ve Mitsubishi Heavy Industries’e (MHI) arka gvde, kanatlar ve ini takm elemanlarnn retimi grevi verildi. 2012’de sipari edilen drt F-35A’nn bitmi rn olarak teslim edilmesi planlanrken, 2013’te sipari edilenler Japon bileenlerini ierecekti. Yerel firmalar alt yklenici olarak dahil etme karar, Japonya’nn retime katlrken yasal deiiklikler yapmadan silah ihracat kstlamalarn srdrmesini salad.
F-35 PARALARININ RETM N HKMETN KAPISINI ALDILAR
2014 ylnda MHI, ihracat iin F-35 paralarnn retimini desteklemek amacyla hkmetten sbvansiyon talep etti. Orijinal 42 F-35A’dan ilk drt nite Fort Worth, Teksas’ta monte edildi ve geri kalan Nagoya’daki Son Montaj ve Kontrol (FACO) tesisinde retildi. Ayn yl, Japonya Savunma Bakan Itsunori Onodera, modernizasyon iin seilmeyen yaklak 100 F-15J sava uan ek F-35 niteleriyle deitirme plann dorulad. Eyll 2014’te Japon hkmeti, yerel olarak retilen sistemlerin lojistik ve stratejik avantajlarna atfta bulunarak F-35 performansn aacak bir yerel gizli sava ua gelitirme planlarn da duyurdu.
JAPONYA’YA SINIRLI OLARAK AIKLANMASI NERLD
Balangta, Japonya Savunma Bakanl 105 ek ua yurtiinde monte etmeyerek maliyetleri drmeyi planlad. Ancak, yerel retim maliyetindeki dler nedeniyle bu karar 2021’de geri alnd. Nisan 2019’da ABD, Lockheed Martin’in Japonya’nn yeni nesil F-3 sava ua gelitirme srecine katlma teklifinin bir paras olarak F-35 yazlm kaynak kodunun Japonya’ya snrl olarak aklanmasn nerdi. 18 Haziran 2019’da Japonya Savunma Bakanl, Japonya’nn F-35 programnda mteri statsnden ortak statsne ykseltilmesini resmen talep etti. Savunma gelitirme planlama genel mdr Atsuo Suzuki tarafndan yaplan talep, o zamanki ABD savunma satn alma bakan Ellen Lord’a hitaben yapld. Ortak statsyle ilikili maliyet paylam sorumluluklar ve onay mekanizmalar hakknda ayrntl bilgi talep edildi. Baz ABD yetkilileri talebi desteklese de, dier mteri lkeler iin oluturabilecei emsal nedeniyle reddedilmesi bekleniyordu.
STOVL KABLYETNE SAHP TEK BENC NESL SAVA UAI
Lockheed Martin tarafndan Northrop Grumman ve BAE Systems ibirliiyle gelitirilen F-35B, STOVL kabiliyetine sahip tek beinci nesil sava uadr. aft tahrikli bir Rolls-Royce LiftFan, iki yuvarlanma direi ve F135-PW-600 motoruna bal bir Yatakl Dner Modl (3BSM) ile donatlmtr. Bu sistem, kaldrma fan, yuvarlanma direkleri ve nozuldan geen hava akn yneterek dikey ini ve ksa kalk salar. Bu teknoloji, yaklak 30.000 aft beygir gc reten dk basn trbininden gelen bir kavrama ve aft tertibatna mekanik olarak baldr. Uan maksimum brt arl 60.000 pound’dur, ancak dikey ini 40.600 pound’un altnda olacak ekilde snrlandrlmtr. Bu gereksinimi karlamak iin, uan initen nce ykn azaltmas veya yakt boaltmas gerekebilir.
F-35B’NN F-35A’DAN FARKI NE?
F-35B’nin F-35A’dan farkl olarak kuyruk kancas yoktur; HOOK/STOVL dmesine basldnda STOVL modu etkinletirilir. F-35A’nn 9 g kabiliyeti yerine yapsal olarak 7 g manevra zarfyla snrldr. Kaldrma sistemi yerleimi nedeniyle varyantn daha kk silah blmesi, dahili yk seeneklerini kstlar. Harici pilonlar da azaltlm yk limitlerine tabidir ve yorgunluu nlemek iin en dtaki istasyonlar yalnzca 1.500 pound olarak derecelendirilmitir. F-35B’nin yakt ikmal yntemi bir sondaj sistemi kullanr. Yaklak 845 kilometre dahili yakt menziline ve yaklak 1.670 kilometre tam menzile sahiptir. tme-arlk oran tam yaktta 0,90 ve %50 yaktta 1,04’tr.
F-35B’nin uu kontrol sistemi ana uu modunu destekler: CTOL, STOL ve VTOL. STOVL angajman, arlk snrlarnn karlanmasn gerektirir ve nozul alarnda ve hava aknda otomatik ayarlamalar ierir. Uu srasnda uak sfr yer hzyla sabit kalabilir, roll post ve nozul dzeltmeleri araclyla rzgara gre ayarlanabilir. Dikey iniler, arlk kstlamalarna bal olarak iki adet 1.000 lb Ortak Dorudan Saldr Mhimmat (JDAM), iki adet AIM-120 hava-hava fzesi ve yakt rezervi ile gerekletirilebilir.
Japonya’nn F-35B’ye ynelme karar, snrl pist altyaps veya deniz kstlamalar olan yerlerde kullanm iin esnek hava gc seenekleri salamay amalamaktadr. Uak mttefik kuvvetlerle birlikte alabilirlii destekler. Tam aviyonik paketi, AN/APG-81 aktif elektronik taramal dizi radar, kzltesi tehdit tespiti iin AN/AAQ-37 Datlm Diyafram Sistemi ve AN/ASQ-239 elektronik harp paketini ierir. Ortaya kan tehditleri ve operasyonel gereksinimleri ele almak iin devam eden yazlm ve donanm gncellemeleri uygulanmaktadr. F-35B’nin Japonya’nn kuvvet yapsna entegrasyonu, hem gemi tabanl hem de ada tabanl grevler iin uygulamalarla hava gc stratejisinde nemli bir deiimi iaret ediyor ve Tokyo’nun corafi olarak dalm topraklarnda konulandrma seeneklerini eitlendirme abalaryla uyumludur.
