Geopolitical Intelligence Services (GIS) bnyesinde uzman olarak grev yapan ve Washington DC merkezli Gold Institute for International Strategy’de misafir aratrmac Adinda Khaerani Epstein, Trkiye ile Endonezya arasnda derinleen savunma ibirliini, KAAN projesinin stratejik etkilerini ve Asya Yeniden Giriimi balamnda ok kutuplu dnyada deien ittifak dinamikleri AA Analiz iin kaleme ald.
Bu yl Trkiye ve Endonezya, diplomatik ilikilerinin 75. yl dnmn kutlad. ubat aynda Endonezya’ya gerekletirdii ziyarette, Trkiye Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan, Endonezya Devlet Bakan Prabowo Subianto ile bir araya geldi. ki lider, enerji, salk, tarm, savunma, iletiim ve eitim gibi alanlarda ok sayda anlamayla[1]sonulanan Yksek Dzeyli Stratejik birlii Konseyi’ni toplad. Devletleraras mzakereler iin oluturulan bu ikili mekanizma, iki lke ilikilerine kurumsal bir ereve kazandrd. Liderler ayrca, 10 milyar dolarlk[2]ticaret hacmi hedefi dorultusunda Kapsaml Ortaklk Anlamas srecini hzlandrma konusunda da uzlat.
Trkiye ve Endonezya, Haziran aynda, Endonezya’nn 48 adet KAAN sava ua[3]almn ngren bir mutabakat zapt imzalad. Anlama, Jakarta’da dzenlenen ve iki ylda bir gerekleen Indo Defense Expo & Forum kapsamnda yapld. Bu adm, Endonezya’nn temel savunma sistemlerinde tedarik kaynaklarn eitlendirme stratejisinin bir paras olarak grlyor. Trk Havaclk ve Uzay Sanayii (TUSA) tarafndan gelitirilen KAAN sava uaklarnn teslimatnn nmzdeki 10 yl iinde gerekletirilmesi planlanyor[4].
– ASKER VE SANAY BRLNDE YEN BR AAMA
Radar izini azaltan gelimi gizlilik teknolojileriyle donatlan KAAN sava uann, zellikle Hint-Pasifik blgesinde beinci nesil teknolojilere sahip hasm unsurlardan[5]kaynaklanan artan hava tehditleri karsnda Endonezya’nn hava savunma kapasitesini ciddi lde glendirmesi bekleniyor.
Ankara ve Jakarta’nn savunma alannda gemie dayanan bir ibirlii gemii de var. 2010’lu yllarda, Trk zrhl ara reticisi FNSS ile Endonezya’nn kamuya ait savunma firmas PT Pindad’n ortak almasyla gelitirilen orta arlktaki Kaplan MT tank, bu stratejik ortakln somut rneklerinden biri olarak ne kyor.
Haziran aynda imzalanan mutabakat zapt, iki lkenin savunma sanayisinde uzun vadeli ve yapsal bir ibirlii ina etme ynndeki kararlln ortaya koyuyor. Cumhurbakan Erdoan da bu anlamay, Trkiye savunma sanayi tarihinin en nemli admlarndan biri olarak nitelendirdi[6]. Endonezya Savunma Bakanl ile Trkiye Cumhuriyeti Savunma Sanayii Bakanl (SSB) arasnda yaplan bu anlamann, iki lkenin “zgr ve etkin d politika” anlaylar dorultusunda ortakl daha da derinletirmesi ve in ya da ABD gibi byk glere olan yapsal bamll azaltmas bekleniyor.
Mutabakat zapt yalnzca Endonezya’nn Trkiye’nin savunma kabiliyetlerine duyduu gveni yanstmakla kalmyor, ayn zamanda iki lkenin stratejik dzeyde giderek yaknlaan ortaklar haline geldiini de gsteriyor. Trk insansz hava arac reticisi Baykar, Endonezya’nn nde gelen savunma firmalarndan PT. Republikorp ile Endonezya’da bir HA fabrikas kurmak zere ortak giriim kurdu[7]. Her iki lkenin devlet bakanlar da ubat aynda Bat Cava’daki Bogor Saray’nda dzenlenen imza trenine katldlar.
Trkiye, NATO bnyesinde en byk ikinci daimi askeri gce sahip lke konumunda ve gl, gelimi bir savunma sanayisine sahip. Eski bir general ve savunma bakan olan Devlet Bakan Prabowo’nun liderliinde Endonezya’nn da savunma kapasitesini artrmaya ncelik vermesi bekleniyor. Prabowo’nun bu konudaki yaklam, Trkiye’nin Asya Yeniden Giriimi ile rtyor. Sz konusu giriim, Ankara’nn Gneydou Asya Uluslar Birlii (ASEAN) bata olmak zere Asya’daki ortaklaryla daha yakn ibirlii gelitirme ynndeki stratejik vizyonunu yanstyor.
– OK KUTUPLU DNYADA TTFAKLARI ETLENDRMEK
ASEAN’n kresel ticaretin merkezlerinden biri haline gelmesi[8]ve Trkiye’nin d ticaretini eitlendirme istei, iki lke arasnda zellikle savunma alannda daha gl i birliklerinin yolunu ayor. rnein, ASEAN yesi Malezya da KAAN programna ilgi gsterdi. Endonezya, uluslararas sava ua projelerine aktif katlarak ve filosunu eitlendirerek Gneydou Asya’nn nde gelen hava glerinden biri haline gelebilir. Ancak bu hedefe ulamak iin hkmetin iddial planlarn mevcut mali gerekliklerle uyumlu hale getirmesi, tutarl bir yatrm stratejisi benimsemesi ve net bir savunma vizyonu ortaya koymas gerekiyor.
Trkiye’nin Asya Yeniden Giriimini ASEAN blgesinde srdrmesi, hem pratik hem de stratejik adan Ankara iin en uygun seeneklerden biri olarak ne kyor. Zira ASEAN’n ekonomik yaps, Trkiye’nin jeopolitik hedefleriyle byk lde rtyor. Bu uyum, zellikle Trkiye ile Endonezya arasnda daha salam ve uzun vadeli ilikilerin kurulmasna zemin hazrlyor. Trkiye’nin kresel g dengelerinin Asya’ya kayd ok kutuplu dnyada yeni ittifaklar kurmaya ynelik d politika vizyonu, ASEAN ile gelien ilikiler zerinden somutlayor. Mevcut blgesel gvenlik ortam, ASEAN yesi lkelerin byk glere ar bamllktan uzak durmasn zorunlu klyor. Bunun yerine, Trkiye gibi orta lekli lkelerle savunma ve ekonomik ibirliklerini eitlendirmek, blgenin stratejik esnekliini artracaktr. Bu yaklam, ASEAN’n merkezi roln tehdit eden gncel meydan okumalar karsnda daha da nem kazanyor. Bu balamda, Trkiye ile derinleen ortakln hem blge lkeleri hem de Ankara asndan somut ve kalc kazanmlar dourmas bekleniyor.
Gneydou Asya’daki gvenlik dinamiklerinin ekillenmesinde ASEAN belirleyici bir rol oynarken, Trkiye hem Orta Dou’da hem de Gneydou Avrupa’da ne kan etkili bir aktr konumunda. Bu iki taraf, blgesel gvenlik diyaloglar, terrle mcadele ve savunma alanlarnda gelitirecekleri ibirlikleriyle karlkl stratejik kazanmlar elde edebilir.
[1]https://www.tempo.co/foto/arsip/pertemuan-indonesia-turki-hasilkan-13-poin-kerjasama-1206286[2]https://en.antaranews.com/news/351401/indonesia-turkey-set-us10-billion-bilateral-trade-target[3]https://www.tempo.co/internasional/erdogan-turki-akan-jual-48-jet-tempur-kaan-ke-indonesia-1674609[4]https://www.tempo.co/internasional/erdogan-turki-akan-jual-48-jet-tempur-kaan-ke-indonesia-1674609[5]https://asiapacificdefencereporter.com/kaan-fighter-jet-deal-to-accelerate-indonesias-defence-industrial-growth/[6]https://www.cnnindonesia.com/internasional/20250612101536-134-1238888/ri-beli-48-jet-kaan-turki-erdogan-sebut-ekspor-terbesar-dalam-sejarah[7]https://nasional.kontan.co.id/news/indonesia-dan-turki-teken-kerja-sama-pembangunan-pabrik-drone[8]https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-asia/asia-the-epicenter-of-global-trade-shifts
[Adinda Khaerani Epstein, Geopolitical Intelligence Services (GIS) bnyesinde uzman ve Washington DC merkezli Gold Institute for International Strategy’de misafir aratrmac olarak grev yapmaktadr.]