Trump’n yeni politik liderlik stilinin snrlarn zaman gsterecek. Ancak zellikle Gazze plan meselesinde srarc olmas durumunda, uluslararas kamuoyunun tepkisi giderek byyecektir. Dnya vicdan, Trump’n narsisistik fantezilerinden ok daha byk bir gtr.
Dr. Ali Ruhan elik/ Kocaeli Salk ve Teknoloji niversitesi Psikoloji Ana Bilim Dal Bakan / retim yesi
20 Ocak’ta 47. ABD Bakan olarak greve balayan Donald Trump’n politik liderlik stili, nceki dnemine benzerlik gsterse de daha keskin eylem ve sylemler iermesiyle dikkat ekiyor. Dnya kamuoyu, Trump’n ikinci bakanlk dneminin ilk gnnden itibaren bu farklla tanklk ediyor. Bakan Donald Trump’n politik liderlik tarz, geleneksel siyaset teorileri ve modern politik liderlik kuramlaryla hem rten hem de ayran ynler barndryor. Machiavelli’nin pragmatizmiyle uyumlu grnen bu liderlik anlay, Farabi ve bni Haldun’un etik ve toplumsal birlik nerilerine ise ters dyor.
New York’ta emlak imparatorluundan ABD bakanlna uzanan Trump, zellikle ikinci dneminde, greve balad gnden bu yana neredeyse her gn gndem oluturan bir politik liderlik profili iziyor. Geleneksel politik sylemler yerine “aykr” bir slubu tercih eden Trump, kresel siyasette arla ynelen zamann ruhunu en u noktada temsil ediyor. zellikle igal altndaki Gazze meselesine yaklam ve Ukrayna Devlet Bakan Zelenski ile milyonlarn nnde yaad tartma, uzun yllar konuulacak gibi grnyor.
Medya ikonu Trump – Bakan Trump
Donald Trump, i insan ve medya figr olarak allmn dnda bir karakter sergileyerek siyaset sahnesine, stelik ABD Bakanl gibi en st seviyeden adm att. Ancak politik liderlik, zellikle ABD gibi kresel bir gcn banda olan bir lider iin bu “aykr” tavrlar her zaman tolere edebilecek bir alan deil. Politik liderlerin syleyecei her szn, ataca her admn milyonlarca insan etkileyecei dnldnde grece dengeli bir liderlik profili sergilemesi beklenirken Trump’n dalgal duygu durumu ve ngrlemez davranlar geleneksel siyaset normlaryla eliiyor.
2017 ylnda greve baladnda, “Politik Lider Trump” n nasl bir yol izleyecei merak konusuydu. Kimileri onun tamamen farkl bir profil izeceini dnrken, kimileri ise Trump tarz politik liderliin ekilleneceini ngryordu. Beklendii gibi 2017-2021 yllar arasndaki bakanlk dneminde Trump, sert ekonomik hamleler yapan, keskin sylemlerde bulunan ve geleneksel politik sylemin dna kan bir liderlik profili izdi.
Trump’n politik liderlii, kiilik psikolojisi ve politik psikoloji balamnda “narsistik liderlik” ve “otoriter kiilik” kavramlaryla ilikilendirilebilir. Narsistik liderler genellikle yksek zgven, gl bir karizma ve kendine hayranlk duyma eilimi gsterirken eletiriye kar ar duyarllk, dman algs oluturma ve g gsterisine dayal karar alma gibi zellikler sergilerler. Trump politik liderliinde bu zelliklerin ounu yanstarak hem i politikada hem de uluslararas arenada kendi imajn n planda tutan bir ynetim anlay benimsemi grnyor. zellikle “byk lider” algs yaratmaya ynelik sylemleri ve halkn ona duyduu ball test eden provokatif aklamalar, narsistik liderlik erevesinde deerlendirilebilir.
Ayrca Trump’n politik liderlik tarz “duygusal maniplasyon” teknikleriyle de ilikilendirilebilir. Poplist sylemleriyle kitlelerin fke, korku ve aidiyet duygularn harekete geirerek hedeflerine ulamay dnen Trump, zellikle tehdit algsn ykselterek destekilerini konsolide ediyor. Politik psikoloji aratrmalarna gre, korku ve tehdit algs yksek olan toplumlar, gl ve otoriter liderlere daha fazla eilim gsterir. Trump bu dinamii kullanarak toplumdaki ekonomik ve gvenlik kayglarn krklyor ve kendisini bu sorunlara kar en etkili zm mekanizmas olarak sunuyor.
Btn bunlar gz nne aldmzda, Trump’n 47. bakanlk dnemi ok daha “sert” balad diyebiliriz. Geleneksel devlet adam profiline uymayan bir duru sergileyen Trump, klasik politik liderlik anlaynn zel bir karmn oluturdu. Poplist, pragmatist ve ngrlemez bir liderlik tarz gelitirerek, “Amerika’y Tekrar Byk Yap” sloganyla semenlerine ulusal bir misyon sundu. Muhaliflerine ve zellikle selefi Joe Biden’a ynelik sert ve alayc szleriyle gl bir lider imaj oluturdu. Politikalarn ideolojik beklentilerden ok kazan ve g eksenine oturtmas onun pragmatist yaklamn gzler nne seriyor. Ancak yine de gl bir halk desteine ihtiyac var ve bu destei eitli sosyal psikolojik stratejilerle salamaya alyor.
Alman dnr Adorno’ ya gre, otoriter liderler kat hiyerarik dzenleri destekler, grup ii sadakati glendirmek iin d tehditler oluturur ve toplumsal homojenlii koruma adna radikal politikalar benimseyebilir. Trump’n gmen kart sylemleri, “biz” ve “onlar” ayrm yaparak toplumda aidiyet duygusunu artrmaya ynelik stratejileri ve politikalarn sertletirme eilimi bu otoriter liderlik erevesinde ekilleniyor.
Dman – tehdit – ballk stratejisi
Bakan Trump, kitlesini salamlatrmak ve geniletmek iin eitli stratejiler uygulad ve uygulamaya devam ediyor. Trump’n seim kampanyalarnda sk sk dile getirdii ve greve geldikten sonra da srdrd LGBT ve gmen kart tutumu, ABD’de kltrel muhafazakrln ve kimlik politikalarnn yeniden ekillenmesine katk salad. Bu konumlanmann srdrlebilirliini salamak iin ise stratejik hamlelerde bulunuyor.
Politik psikoloji alannda nemli almalar bulunan Vamk Volkan’n “grup ball” teorisine gre, bir grubun varln srdrebilmesi iin grup yeleri arasnda gl bir ba olmas gerekir. Bu ba, ya grubun dardan bir tehdit ile kar karya kalmasyla ya da grubun gerekletirmek istedii temel bir amala glenir. D tehdit oluturanlar “dman” olarak tanmlanr ve bu dmann ortadan kaldrlmas gerektii inanc grup ii ball artrr.
Trump, mlteci krizini ve LGBT politikalarn toplumun “geleneksel dzeni” iin bir tehdit olarak sunarak tabann harekete geirmeyi baard. Seim dneminde zirveye kan bu stratejiyi grev sresince de srdrerek halk desteini kalc hale getirmeyi amalyor.
Gazze, Zelenski ve Deli Adam Teorisi
nceki bakanlk dneminde srail yanls politikalarn aka srdren Trump, Kuds’ srail’in bakenti olarak tanyarak srail’in igal politikasna byk bir destek vermiti. 47. bakanlk dneminde de benzer bir yaklam benimsedi. Ancak bu kez Gazze meselesine ynelik tavr, ngrlemez ve radikal bir lider profili sergilediini daha belirgin bir ekilde ortaya koydu.
7 Ekim olaylarndan sonra Filistin ve Gazze’ye ynelik kresel destek artarken Trump, tam tersi ynde aklamalar yaparak ABD’nin Gazze eridi’ni devralp blgeyi yeniden ina edeceine dair bir plan sundu ve bu konuda olduka kkrtc bir video yaynlad. Bu durum “Deli Adam Teorisi”nin bir net bir rnei olarak deerlendirilebilir.
Souk Sava dneminde ABD Bakan Richard Nixon tarafndan kullanlan bu strateji, liderin ngrlemez davranlar sergileyerek hem rakiplerini hem de mttefiklerini temkinli davranmaya zorlamas esasna dayanr. Bu stratejiye gre Trump’n agresif ve ngrlemez tutumu hem i politikada hem de uluslararas arenada kazanmlar elde etmesine yardmc olabilir. Ancak Gazze konusunda sunduu “tatil ky” plan ve igal politikasn destekleyen aklamalar sadece politik liderlik balamnda deil, etik adan da son derece sorunlu bir yaklam ortaya koyuyor.
te yandan, getiimiz gnlerde Beyaz Saray’da byk bir diplomatik kriz yaand. Trump ve yardmcs Vance’in Ukrayna Devlet Bakan Zelenski ile milyonlarn gz nnde sert bir tartmaya girmesi, Trump’n politik liderlik tarzyla dorudan balantlyd. Daha birka ay nce ABD Senatosu’nda ayakta alklanan Zelenski, bu kez Beyaz Saray’dan neredeyse kovuldu.
Trump’n ABD karlarn nceleyen izolasyonist d politika yaklam, Zelenski’yi psikolojik olarak ypratma amac tayor. Trump, Zelenski’nin uluslararas meruiyetini zayflatarak Ukrayna’y mzakerelerde daha da gsz bir konuma drmeyi hedefliyor. Ayn zamanda, ABD halkna “Ukrayna iin daha fazla para harcamamalyz” mesajn vererek ekonomik kayglar ne karan poplist bir sylem gelitiriyor. Bylelikle halkyla empati yapan lider profili ile de halk onayn artryor.
Trump’n yeni politik liderlik stilinin snrlarn zaman gsterecek. Ancak zellikle Gazze plan meselesinde srarc olmas durumunda, uluslararas kamuoyunun tepkisi giderek byyecektir. Dnya vicdan, Trump’n narsisistik fantezilerinden ok daha byk bir gtr!
[email protected]