Bakan Yumakl, merkeze bal Svac kynde zirai dondan etkilenen fndk bahesinde incelemelerde bulundu, ilgililerden ve reticilerden son duruma ilikin bilgi ald.
lkeyi etkileyen zirai don olayndan sonra Malatya’da kaysyla alakal almalar yerinde incelediklerini belirten Yumakl, imdi de Giresun’da don hadisesinden etkilenen ekonomik deeri ok kymetli bir rn olan fndkla ilgili temaslarda bulunduklarn ifade etti.
Yumakl, 2024’te 717 bin ton fndk retimi gerekletiini vurgulayarak, “Bunun 324 bin tonu ihra edildi, yaklak 2,7 milyar dolarlk bir gelir lkemiz ekonomisine katlm oldu. Elbette zirai don olayyla alakal zellikle ok yllkl bitkiler dediimiz meyve eitlerinde farkl derecelerde etkilenmeler oldu. Ben zellikle Giresun’un fndk retimindeki yzde 13’lk payyla nemli etkiye sahip olmas sebebiyle buradan aklama yapma ihtiyac hissettim.” dedi.
Kresel iklim deiikliinin etkisinin artk yadsnamaz bir gerek olduunun altn izen Yumakl, yle devam etti:
“Son 30 yln en dk scakl kaytlara gemi oldu. Artk bundan sonra da ok farkl vesilelerle belki kimi yerde zirai don, kimi yerde sel, takn ya da kuraklk gibi farkl ekillerde bu iklim etkisi karmza gelmi olacak. Tarihin en byk don olayndan bahsediyoruz, 34 ilimiz etkilendi. Giresun da dediim gibi bu illerden bir tanesiydi, zellikle belli bir rakmn zerindeki tarlalar, baheler ok daha fazla etkilendi. Daha ilk andan itibaren ekiplerimiz sahadayd.
Burada bir parantez amak istiyorum. ubat aynn sonlarnda Mersin, Adana ve Hatay’da da benzer ekilde, o blgede retilen rnlerin zarar grmesi sz konusu olmutu. Yine orada da ayn ekilde arkadalarmz ilk andan itibaren reticilerimizin yannda oldular. Burada sadece olay olduktan sonra deil, olmadan evvel de meteorolojinin uyarlar nispetinde ne yaplmas gerekiyorsa bunu da reticilerimizle birlikte yapmak zere yine arkadalarmz sahadayd. Getiimiz sal gnnden itibaren aslnda yaanan bu son don olaynn etkilerini azaltmak zere arkadalarmz almalarna devam etti.”
– “TARSM SGORTASI OLANLAR, SGORTA POLELERNN KAPSAMINDA OLANLARININ DEMELERN ALACAK”
Yumakl, bugnn teknolojilerinin yetebildii, don olaynn etkisini azaltabilecek eylerin snrl olduunu, dolaysyla da baz meyvelerde fazla hasar meydana geldiini vurgulayarak, u deerlendirmede bulundu:
“Cumhurbakanmz aklad, tespitler devam ediyor. Bu tespitlerin devamndan sonra TARSM sigortas olanlar, sigorta polielerinin kapsamnda olanlarnn demelerini alacaklar. ifti Kayt Sistemi’ne kaytl ancak sigortas olmayanlar iin de bu hasar tespit almalarnn sonrasnda hasarlar nispetinde don hadisesinin olduu zamana kadar o tarla iin, o bahe iin ne harcama yaplmsa, ne gider olmusa onlarn bedelini de hasarlar nispetinde alacaklar. Basitletirmek iin ifade etmek istiyorum. Diyelim ki siz bahenize 1000 liralk masraf yaptnz, hasarnz yzde 100 ise o 1000 liray alacaksnz, hasarnz yzde 50 ise 500 lirasn alacaksnz.
Elbette bu bir sre ve bir takvimi var. Tamamen fiziki artlarn da bu hasar tespitine izin vermesi gerekir. Baz yerlerde bu daha abuk olacaktr, baz yerlerde belki biraz sarkacaktr ama bu ilemi gerekletirmi olacaz. Genellikle aklamalarmz yaparken meyve eitlerinde diye bahsettik, 34 ilde 16 eit rnn etkilendiinden bahsettik. ok sklkla geldii iin imdi bu rnlerin hangilerinin olduunu ilk kez burada aklamak istiyorum; armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fndk, kays, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, eftali, zm ve fstk.”
TARSM’in nemine dikkati eken Bakan Yumakl, unlar kaydetti:
“Ekonomik arl ok yksek olan ya da bir ilin geim kayna olarak adledilebilecek rnlerin sigorta oranlar maalesef dk, istediimiz seviyede deil. Bugnden itibaren, bugnden tezi yok btn reticilerimizi TARSM sigortas yapmaya bu vesileyle davet etmek istiyorum. Elbette biz bunlarn almalarn yapacaz, ok farkl belki kampanyalarla yaplmas gereken birtakm uygulamalarla bunlarn dalmasn, genilemesini salayacaz ancak unu belirtmek istiyorum: Bu, sadece devletin arzusu nispetinde baarl olabilecek bir husus deil, reticilerimizin de buna destek vermesi gerekir.
Diyelim ki sizin rnnzn dondan ya da farkl iklim koullarndan etkilenmesi sz konusu olabilecek, bunun iin de baz ekipmanlar var, siz bu ekipmanlar almak istediinizde bunun yarsn devlet olarak biz karlyoruz zaten. Eer devlet olarak yarsn karladmz bu ekipman siz kullanyor iseniz bunun tarm sigortas polie bedelini yzde 25 ile yzde 35 arasnda bir iskontoyla yapyoruz. Eer bu bahe sahibi kadn ise gen ise bu kardelerimizin de bu polie bedellerinden belli oranlarla indirim almasn salyoruz. Aslnda bakarsanz polienin yaplmas sadece bir iradeye kalm oluyor.”
Yumakl, szlerini yle srdrd:
“ou yerde sylentiyle ite ok farkl eyler duyuyoruz. Buradan tekrar belirtmek istiyorum. Polie yapmyla alakal yani sigorta yapmyla ilgili sadan soldan sylenenlerle deil, bizim arkadalarmzn syledikleriyle ltfen ilem yaplsn, buna gre hareket edilsin. Ben zaten ilgili arkadalarmza da gerekli talimat verdim, bu hasar belirleme ve tespit almalarndan sonra Trkiye’de arkadalarmzn gitmedii, uramad, bunlarn anlatlmad hibir nokta olmayacak. nk biz bu konudaki hani sadece duyumlara ya da sylentilere gre sigorta yaplmadyla ilgili de maalesef baz bilgiler edinmi olduk bu srete. Dolaysyla mutlaka halletmemiz gereken baka bir husus.”
– “ZRA DON OLAYINDA YALI TOHUMLARIN ETKLENMES SZ KONUSU OLMADI”
Bakan Yumakl, gndeme getirilen baz konulara ilikin de u deerlendirmede bulundu:
“Bu olaydan sonra gereklii maalesef bizim tarafmzdan bu ekilde olmad ifade edilen hususlarn tekrar tekrar gndeme getirildiini gryoruz. Ne peki bu? Bu zirai don olaynda etkilenen sadece meyve trleri oldu, bu bahsetmi olduum 16 tr. Bunun dnda lkemiz iin nemli olan stratejik rnler diye tabir ettiimiz buday, arpa ve benzeri hububat, fasulye, nohut, mercimek gibi baklagiller, ayiei ve kanola gibi yal tohumlarn etkilenmesi sz konusu olmad. Yani yle bir ibare var, kullanlyor bu, ‘Artk yurt dna bamlyz, gda arz gvenlii asndan ok byk sorun olacak lkemizde.’ Byle bir ey kesinlikle sz konusu deil. Bahsetmi olduum etki bu rnlerde oldu, bu rnlerin yetitirildii illerde oldu. lkemizin herhangi bir ekilde gda arz gvenliine ilikin problem yaamas sz konusu deil. Bu szleri syleyenlerin amalarn kendilerine brakyorum.
Hatta ben bu uyary yaptktan sonra, ‘Kylye niye byle sylyorsun?’ diyorlar diye de baka dedikodu yaylmaya balad. Benim burada bahsettiim reticiler, kyller, iftiler deil; sorumluluk sahibi olmas gereken, temsiliyeti olanlarn bu konulardaki aklamalar. Bunun ne reticiye ne tketiciye faydas var, sadece tabiri caizse kaos ortam oluturmakla ilgili bir niyet. Hibir ekilde bunlara itibar edilmemesini zellikle istirham ediyorum. Bizim lkemiz gl bir lke, Sayn Cumhurbakanmzn bu konulardaki hassasiyetini herkesin bildiini de gryoruz, mahede de ediyoruz. Dolaysyla bunlara vaziyet ederken hi olmayan baz ortamlarn varm gibi sunulmasnn da doru olmadn, hibir kimseye fayda salamayacan ve bu dncelerin art niyetli dnceler olduunu tekrar ifade etmek istiyorum.”
Yumakl, 16 rnn ekildii ve hasadnn yapld illere “gemi olsun” dileklerini iletti.
nceleme srasnda Giresun Valisi Mehmet Fatih Serdengeti, AK Parti Giresun Milletvekilleri Ali Temr ve Nazm Elmas, TARSM Giresun Blge Mdr Blent Yaarolu, l Tarm ve Orman Mdr Muhammet Angn, Giresun Orman Blge Mdr Ahmet Ulukan, Giresun Ziraat Odas Bakan Nurittin Karan da yer ald.