Yaz aylarnda doayla temasn artmasyla zellikle krsal alanlarda, otlak, mera ve ormanlk blgelerde rastlanma ihtimali artan keneler insan saln tehdit edebiliyor. Bu nedenle etkin korunma yntemleri ve erken mdahale hayati nem tayor.
stanbul niversitesi-Cerrahpaa (C) Veteriner Fakltesi Dekan Prof. Dr. Hasan Alpak, fakltenin hayvan hastanesine gelen sahipli hayvanlarn muayenesinden kan sonuca gre vakalarda bir art grlmediini syledi.
Kene says ile srma vaka saylarnn ayr ayr incelenmesi gerektiini dile getiren Alpak, “Kene srma vakalarndaki artn kene saysndaki arta bal olduunu sylemek zordur. Vaka saylarna bakarsak, sayda bir artn grld sylenebilir. Resmi rakamlara gre 2024’te 593 vaka grlm, bunlarn ne yazk ki 20’si lmle sonulanmtr. 2025’te ise u ana kadar olan vaka saysnn ocak-haziran dneminde lke genelinde 7 bin 801 olduu dnlmektedir. Son bilgilerle lm says ne yazk ki 18’e ulamtr.” diye konutu.
Prof. Dr. Alpak, iklim deiiklii, scaklk ve nem artnn kenelerin hzla artmasna neden olduuna dikkati ekerek, yle devam etti:
“Dier etmenleri; doal dmanlarnn azalmas, evcil ve yabani hayvan saylarnn art, ilalama ve kontrol yntemlerinin yetersizlii eklinde sayabiliriz. Kenelerin bulunduu yerlerdeki yabani ku saylarnn azalmas, buralardaki zirai mcadelede kullanlan ilalama (ilalamann yntemi, tekrarlama sresi), ekilmeyen, dikilmeyen, bo braklan tarlalarn okluu, dolaysyla buralarda kontrolsz byyen ot ve otsu bitkiler keneler iin doal ortam oluturmaktadr. Kene younluu genellikle yksek otlu meralar ve allklar, orman ii ve kenarlar, hayvanlarn topland al ve ahr evreleri, sulak alan kenarlarnda (nemli topraklar) daha fazla grlebilmektedir.”
Ak alanlarda ilalama yapmann doru metot olmadn vurgulayan Alpak, kullanlan ilalarn ar ve benzeri faydal bcekler iin ldrc olduunun altn izdi.
Bu yntem evre felaketine yol aabilecei iin ok dikkatli olunmas gerektiine iaret eden Alpak, “Bizim nerimiz, kenelerle biyolojik yntemlerle mcadele edilmesidir. Tarm ve Orman Bakanlnn bu yntemi uyguladn memnuniyetle takip etmekteyiz. Ku avlanmasnn kene srna bal lmleri azaltmak adna birka yl yasaklanmasnn sonu vereceini dnyoruz. Artk lkemizde de dnyann birok lkesinde olduu gibi ‘tek salk’ uygulamasna geilmeli ki insan ve hayvan sal tek merkezden ynetilebilsin.” ifadelerini kulland.
“KKKA, TRKYE’DE EN OK KARADENZ BLGES’NN KESMLERNDE GRLR”
C Veteriner Fakltesi Parazitoloji Ana Bilim Dal Bakan Prof. Dr. Cem Vuruaner, Trkiye’de ixodidae (sert kene) ile argasidae (yumuak kene) ailesine bal 40′ akn kene tr tanmlandn syledi.
Prof. Dr. Vuruaner, ixodidae kenelerinin ilkbahar ve yazn aktif olduunu belirterek, “Trkiye, Krm-Kongo Kanamal Atei (KKKA) gibi zoonotik hastalklar asndan riskli bir lke olduundan kene cinslerinin takibi veterinerlik ve halk sal asndan ok nemlidir. KKKA, Trkiye’de en ok Karadeniz Blgesi’nin i kesimlerinde ve Anadolu’nun kuzeyinde grlmektedir. zellikle Tokat, Sivas, orum, Amasya, Yozgat ve Erzurum gibi illerde daha sk grlebiliyor.” dedi.
stanbul’da en sk ixodes sp. cinsi kenelerin grldn, bunun yan sra rhipicephalus sp, hyalomma sp. ile haemaphysalis sp. cinslerine de rastlandn aktaran Vuruaner, KKKA riskinin kentte olduka dk olduunu ancak hayvanlarla tanmayla bulan mmkn olabileceini kaydetti.
Prof. Dr. Vuruaner, mevcut kenelerin nasl ortadan kaldrlacayla ilgili zmler retmenin art olduunu aktararak, “Kenelerin yaam alanlar snrl deildir. Ba, tarlay, baheyi ve yeil alan zehirlemek yerine bu alanlardaki doal hayat desteklemek ok daha yararl ve etkili bir yntemdir. Her trl ku avlanmasnn birka yl iin yasaklanmasnn olumlu etkisi olacan dnyorum. Bylece kenelerle beslenen ku tr ve says oalacak, sonuta da kene miktar azalacaktr.” nerisinde bulundu.
Ayn fakltede grev yapan Parazitoloji Ana Bilim Dal retim yesi Prof. Dr. Aynur Glanber, keneyle mcadele konusunda yerel ynetimlere de grev dtn dile getirdi.
Glanber, “Hayvanlara periyodik kene ilac uygulamalar yaplmal, mobil veteriner ekipleriyle ilalama organize edilmeli. Krsalda risk haritalar karlmal, bror, seminer, sosyal medya gibi aralarla vatanda bilgilendirilmeli. Salk Bakanl ve belediyeler ortak veri paylam yapmal.” diye konutu.
“HAYVANLARIN PAT ARALARI, KULAK VE BACAK ARALARI KONTROL EDLMEL”
C Veteriner Fakltesi Parazitoloji Ana Bilim Dal’ndan Aratrma Grevlisi lker Efil de ak alanlarda zaman geirenler ile evcil hayvanlarn gezdirenlerin eve dndklerinde kene kontrol yapmas gerektiini anlatt.
Efil, “zellikle hayvanlarn pati aralar, kulak ii ve bacak aralar kontrol edilmeli. Vcuttaki kk siyah noktalar dikkate alnmal ve gerekirse salk kuruluuna bavurulmal.” ifadelerini kulland.