Marmara Denizi’ndeki msilaj yerinde incelemek amacyla Haydarpaa’dan kalkan gemide, proje ekibiyle birlikte basn mensuplar yer ald.
Sefer srasnda denizden numuneler alnarak inceleme yapld.
Sefer ve Marmara Denizi’ndeki son duruma ilikin basn mensuplarna aklama yapan ODT Deniz Bilimleri Enstits Mdr ve Msilaj Bilim ve Teknik Kurulu yesi Prof. Dr. Bar Saliholu, evre, ehircilik ve klim Deiiklii Bakanlnn desteiyle MARMOD projesi kapsamnda msilaj seferi yapldn belirtti.
Seferin ana amacnn Marmara Denizi’ndeki msilajn yaygnlnn son durumunu ortaya koymak, oksijen seviyelerini anlamak ve kirlilik basksna ynelik lmleri yapmak olduunu dile getiren Saliholu, seferde birok ileri teknolojiyi bir arada kullandklarn syledi.
Saliholu, denizin eitli derinliklerinden numune aldklarn, bir taraftan da insansz cihazlarla ya da geminin arkasndan ekilen cihazlarla msilaj e zamanl olarak haritalandrdklarn belirterek, “Msilajn Marmara Denizi’nde u anda yaygn olarak var olduu, yalnz 2021’deki younlua gre daha dk bir younlukta olduunu u anda gryoruz. Yzeyden ok 20 ile 30 metre arasnda daha ok yaygn olarak olduunu gryoruz.” ifadesini kulland.
“NMZDEK DNEMDE MSLAJIN NE EKLDE GRLECE BRAZ DA KLM KOULLARINA BALI”
Prof. Dr. Bar Saliholu, denizin dibinde oksijensizlik durumunun devam ettiini, msilaj oluumuna elverili koullarn srdn syledi.
Kirlilik basksnn da devam ettiini belirten Saliholu, yle konutu:
“nmzdeki dnemlerde msilajn ne ekilde grlecei biraz da iklim koullarna bal olacak. nk mevcut kirlilik basks srd ve Karadeniz suyundaki girilerde bir azalma olduu srece, Marmara’daki yzey suyunda deiim az olacaktr. Bu da nmzdeki aylarda daha youn bir srecin habercisi olabilir. Ancak buradaki ana hedef oksijen seviyesinde art salamak. Oksijeni artrmak iin de hem ehir atklarnn bir an nce ileri biyolojik artmaya geirilmesi hem de yayl kaynaklardan gelen girdilerin azaltlmas gerekiyor.”
Marmara Denizi Eylem Plan erevesinde 22 maddelik gl bir plan ortaya konulduunu dile getiren Saliholu, unlar ifade etti:
“Bu maddelerden birou yerine getirildi ama 2 maddede zellikle hassasiyet gstermemiz gerekiyor. Bir tanesi, ehir dearjlarnn muhakkak ileri biyolojik artmadan sonra Marmara’ya verilmesi. Dieri de Susurluk Havzas gibi havzadan giren nehirlerin, akarsularn kirlilik seviyelerinin bir an nce drlmesi, akarsu habitatlarnn rehabilite edilmesi ve buraya verilen dearjlarn azaltlmas ok ok byk nem arz ediyor. Bilim Kurulu olarak bir dier nem verdiimiz konu da Marmara Denizi’ndeki koruma alanlarnn bir an nce geniletilmesi, tm kylarn koruma alan ilan edilmesi ve balklk faaliyetlerinin buralarda kontrol edilmesi ynnde. Kararllkla bu eylem plann hayata geirirsek daha salkl bir Marmara’nn mmkn olduunu dnyoruz.”
Saliholu, Bilim Kurulu olarak Marmara Denizi’ndeki koruma alanlarnn artrlmas ve avclk basksnn azaltlmas ynnde de hassasiyet gsterdiklerini syledi.
“YAZA DORU BR YOUNLAMA OLASILII VAR”
Havann snmasnn denizlerde biyolojik retimi artracana dikkati eken Saliholu, “Zaten u anda olduka youn olduunu gryoruz, bu daha da artacak. Eer Karadeniz’den gelen su miktarnda bir art olmaz ve kuraklk koullar devam ederse, bu duraan srecin habercisi olacaktr. Bu faktrlerin birlemesiyle msilaj artracak koullarn glenecei ynnde bir ngrmz var. Msilajn yzeyde grlmesi fiziksel ve ekolojik baz koullara baldr. zellikle Boaz’dan giren hzl bir aknt, derindeki msilajn yzeye kmasna neden olabiliyor. Ya da msilajn ok youn remesi ve artan scaklklarla birlikte tabakalardan yzeye kmas da mmkn.” diye konutu.
Saliholu, 2021 ylndaki msilaj younluunun bu yl grlp grlmeyecei ynndeki soruya, “Getiimiz yllardaki grntlerle bu yl henz karlamadk. 2021’deki youn msilajla henz karlamadk. Ama yaza doru ki 2021’de de yaz dneminde youn olarak grmtk bir younlama olma olasl var.” yantn verdi.
Analizlerini birka ekilde yrttklerini belirten Saliholu, “rnein, geminin arkasndan ektiimiz cihazla msilaj burada haritalandryoruz. Bunun tesinde, farkl derinliklerden rnekler alarak hem deniz ktleleri, yani denizin tuzluluu, scakl, bunlardaki deiiklikler hem de kirlilik ve oksijen seviyelerindeki deiiklikleri denizin en derin yerlerine kadar rnekleyerek ortaya koyabiliyoruz. Hatta deniz tabanndan da baz sediman rnekleri alp, sedimandaki oksijensizlik durumunu da inceleyebiliyoruz.” dedi.
Saliholu, sefer kapsamnda alnan deniz suyu rneklerine iaret ederek, “u elimde grdnz ielerde olduu gibi, bunu sda almamza ramen yzeyde oksijen varken, 30 metrenin altna indiimiz anda oksijenin hzla azald grlyor. Tm deniz bu ekilde. Kirlilik basks yksek olarak tm denizde devam ediyor. Bu da biyoeitlilii ve ekolojiyi ciddi ekilde etkileyen bir durum.” ifadesini kulland.
“HEMEN HEMEN TM MARMARA’DA MSLAJ DAILIMI VAR”
ODT Deniz Bilimleri Enstits Aratrmacs Dr. Mustafa Mantkc da u an adalar civarnda olunduunu belirterek, “Yaklak 60 metre derinliinde olan bir istasyonda altk. Yaklak 18-19 metrede sensrlerimizden msilajn varlna dair bir sinyal aldk. Onun akabinde hemen plankton amz attk ve grdnz gibi msilaj rnei kt. u an yaptmz almada, anakkale’den stanbul Boaz kna kadar altmz btn istasyonlarda yaklak olarak 15 ile 25 metre aras msilaj varl grdk. u an msilaj var.” dedi.
ODT Deniz Bilimleri Enstits retim Grevlisi Dr. Hasan rek de yaklak 10 gnde 60 istasyonda lm ve rneklemeler yaptklarn kaydederek, “Hemen hemen tm Marmara’y kapsad. Bunun yannda, yksek znrlkl veriler elde edebilmek iin arkasndan ektiimiz cihazla yaklak 0 metre ile 80 metre arasnda msilajn ok daha yksek znrlkl dalmn haritaladk. Bunlarn sonular bize gsteriyor ki hemen hemen tm Marmara’da msilaj dalm var. u anda tabii ki 2021’deki kadar youn bir durum yok ama u anda da msilaj var Marmara’nn hemen hemen her yerinde.” diye konutu.
zmit’te msilaj grlmediini fakat bunun olmayaca anlamna gelmediini ifade eden rek, ileriki gnlerde burada da msilaj olabileceini syledi.
rek, Karadeniz suyunun girdii yerlerde, Boaz knda, Adalarn arkasnda ve Tuzla civarlarnda imdilik ok fazla msilaja rastlamadklarn belirterek, “Ama dier taraftan, tm basende yaptmz almalarla bunu ortaya koyduk. Bu sefer ncesinde yaklak bir ay kadar otonom deniz planlayc rnmz Marmara’da tuttuk. Onun verilerini de inceliyoruz. O verilerden de yani orta basende olan dalmn ok daha uzun sreli olarak, gelecek olan verilerden ortaya koymu olacaz.” dedi.