ABD, Atlantik ttifak dahil olmak zere kresel ittifaklarn kendi eliyle baltalarken, in tm bu avantajlar ve gereklikleri kullanarak kresel olarak kendi etki alann geniletmeye alyor.
ABD on yllar boyunca hzl ekonomik bymeyi, uluslararas ticaretteki hakimiyeti ve artan jeopolitik rekabeti hie sayarak, in’in zamanla stratejik olarak fel olmu bir noktaya gelmesini bekledi.
2008 mali krizinden sonra ve zellikle COVID salgnnn zirvesinde, birok gzlemci o gnn geldiine inand.
Zira bu dnemde; ABD ittifaklarn glendirirken, yapay zeka ve dier teknolojilerdeki atlmlarla vnrken ve rekor dk isizlik ve rekor yksek borsalarla gelien bir ekonominin tadn karrken, Pekin kayg verici demografik zellikler, bir zamanlar dnlemeyen gen isizlii ve derinleen durgunluk ile kuatlmt.
Ancak sadece birka yl sonra in bu beklentileri yine tersine evirmeyi baard.
Kritik ltlere gre in, retimden ekonomik etkiye, savunma admlarndan kresel etki alanna kadar ok sayda balkta ABD’yi geride brakm durumda.
Ekonomik olarak iki kat daha fazla retim kapasitesine sahip. Teknolojik olarak, elektrikli aralardan drdnc nesil nkleer reaktrlere kadar her eye hkmediyor ve artk her yl daha fazla aktif patent ve en ok atf alan bilimsel yayn retiyor.
Askeri adan ise, ABD’nin 200 kat byklndeki gemi ina kapasitesiyle desteklenen dnyann en byk donanmasna, ok daha byk fze stoklarna ve dnyann en gelimi hipersonik yeteneklerine sahip bir hale geldi.
Souk Sava srasnda Sovyet liderleri sk sk “niceliin kendine has bir nitelii olduu” yaklam ile hareket ediyordu. Bu dinamik tarihin byk bir blmnde de devam etti.
Ancak mttefiklere ve ortaklara duyulan ihtiya konusunda ABD her zaman daha byk bir avantaja sahip oldu.
Tarih boyunca ABD, etkin bir kresel etki alan oluturmak iin ittifak mimarisini SSBC’ye gre daha iyi kurduu gibi son dneme kadar in’e gre de daha iyi kurdu.
Ancak Trump’n att son admlarn zellikle de gmrk tarifeleri, ABD’nin mttefik saysn da hzla azaltyor.
in’n avantajlar ve dezavantajlar
in’in nemli sorunlarla kar karya olduuna phe yok. Yalanan bir toplum, durgunlaan verimlilik, konut piyasasnda artan riskler, yksek gen isizlii ve zel sektr zerindeki basklar gibi ok sayda zorluk in’i zorluyor.
Bu zayflklar tahmin edilenden daha ciddi olsa bile in, ABD’nin gemiteki rakiplerinden ok daha etkin olmaya devam edecek gibi grnyor.
Washington daha nceki rakiplerinden Almanya, Japonya ve Sovyetler Birlii gibi lkeleri gznde fazla bytm olabilir. Ancak in, ABD’yi sadece byklk asndan deil, giderek stratejik adan da nemli olan birok alanda geride brakan ilk lke haline geliyor.
Zira; in’in Dnya Ticaret rgt’ne katlmasndan sonraki yirmi yl iinde, kresel retimdeki pay be kat artarak yzde 30’a karken, ABD’nin pay yar yarya azalarak yaklak yzde 15’e dt.
Birlemi Milletler, 2030 ylna kadar bu dengesizliin yzde 45’e ve yzde 11’e kacan tahmin ediyor.
Hatta in, ABD’nin 20 kat imento, 13 kat elik, kat araba ve iki kat enerji reterek birok geleneksel sektrde giderek artan bir ekilde kresel olarak lider konuma doru ilerliyor.
ABD’nin geleneksel olarak gl olduu biyoteknoloji ve havaclk gibi alanlarda hala aray kapatyor olsa da in, ksmen Made in China 2025 gibi iddial sanayi politikas abalar sayesinde dnyadaki kimyasallarn neredeyse yarsn, gemilerin yarsn, elektrikli aralarn te ikisinden fazlasn, elektrikli bataryalarn drtte nden fazlasn ve gne panellerinin ve kritik rafine nadir toprak minerallerinin yzde 90’n retiyor.
Sonu
Trump ABD’nin “dostlarn” dahi uygulad gmrk tarifeleri ile mttefiklerini azaltrken, in ise tarifeleri sadece ABD ile snrlayarak rekabeti birebir sava alannda tutarak, Avrupa bata olmak zere kresel piyasalarda etkin olmaya devam etmeye alyor.
Yani; ABD’de Trump’a yakn uzmanlar, yeni ynetimin Rusya ile “ters Kissinger” yaparak in’in ortaklar arasnda blnmeler yaratmaktan bahsederken, in Bat ittifaklarndaki, zellikle de ABD ile Avrupa arasndaki atlaklardan faydalanmaya kararl grnyor.
zetle ABD, Atlantik ttifak dahil olmak zere kresel ittifaklarn kendi eliyle baltalarken, in tm bu avantajlar ve gereklikleri kullanarak kresel olarak kendi etki alann geniletmeye alyor.